Budziszów Wielki

Kościół p.w. Dobrego Pasterza

O istnieniu kościoła wzmiankowano już w 1250 roku, choć powstanie pierwszego kościoła można określić na początek trzynastego wieku.
Także w dokumencie papieża Innocentego IV, potwierdzającym nadania klasztorne ze wsi wspomniano o istnieniu kościoła parafialnego, bez wymieniania patrymonium. Również w 1335 roku wymieniony jest w rejestrze dziesięcin nuncjusza Galharda. Kościół ten ma stanowić jeden z siedmiu, których budowę zlecił papież Peterowi Wlastowi, a których ten ostatni zbudował ponad 70. Od 1520 roku kościół jest kościołem ewangelickim należącym do wspólnoty gminnej, obejmującej Mały i Wielki Budziszów. Z generalnej wizytacji ewangelickiej z 7 maja 1651 roku, kościół opisano jako budowlę z kamienną wieżą, murami ceglanymi z dachami pokrytymi gontem. Sklepiona zakrystia, inne pomieszczenia nakryte są stropem drewnianym. Z wyposażenia kościoła wymienia się bardzo stary ołtarz, prawdopodobnie pochodzący z XIV w. oraz nową (XVI/XVII) chrzcielnicę i ambonę. Wymienia się także cmentarz wraz z kościołem otoczony murem z bramami. Po zaborze kościołów we wrocławskim i świdnickim w roku 1653, ten i wiele tych kościołów zostało obrabowanych i zniszczonych. Zamknięty w roku 1690, restytuowany w roku 1707 i znów szeroko odwiedzany przez wiernych do roku 1741.W owym czasie to, masywna bryła z dachem krytym gontem, wewnątrz wąski, ciemny z masywną wieżą.
W połowie XIX wieku rozpoczęły się prace zmierzające do neogotyckiej rozbudowy kościoła. Kościół w latach 1853-1857 gruntownie przebudowano. Zachowano XV wieczną murowaną wieżę, nadbudowując na niej w 1853 roku attykowy szczyt, sterczyny wieńcząc smukłymi obeliskami. Prawdopodobnie skarpy te są wynikiem późniejszych prac budowlanych prowadzonych w latach 30-tych XX wieku i mają funkcję wzmacniającą konstrukcję wieży. W wieży kościoła jeden z trzech dzwonów z 1877 roku, oraz zegar z roku 1901. Kościół pw. Dobrego Pasterza, został wpisany do rejestru zabytków 25 lipca 1984 roku, pozycja 699/L.

• Tekst opracował Krzysztof Szozda.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

• Epitaph für Frau Anna geborene Landskronin vom Riegel, Hausfrau Melchior's von Romnitz † 1567, wie die neben dem Steinmetzzeichen stehende Jahreszahl bedeutet, 1568 gefertigt Das Mittelfeld zeigt die Familie vor dem Gekreuzigten knieend.
• Epitaph für drei Kinder der Familie Schindel, welche auf der Haupttafel dargestellt sind, zu Häupten die Dreieinigkeit.

Wyciąg z inwentaryzacji hrabiego Hoverdena

• 1545. Schindel, Chr., und Frau, gb. Sommerfeld, zur Weissen Leipe
• 1562. Romnitz, Anne v., gb. Landskron.
• 1563. Schindel, Abr., von der weissen Leipe.
• 1563. Schindel, Anna, gb. v. Tauren-Simpson, u. Gatte.
• 1563. Schindel, Merten, auf Stephansdorf, gst. 1574.
• 1567. Romnitz, Anna, gb. Landskron.
• 1568. Schindel, Anna, gb, Sommerfeld, von Falckenlian.
• 1573. Schindel, Christof, Kind.
• 1584. Romnitz Melchior v., zu Gross-Baudiss.
• 1589. Romnitz, v., Familie.
• 1598. Romnitz, Cath., Kind von 6 Tagen.
• 16 . . Romnitz, Cath. v., Kind.
• 1639. Ulbersdorf, Frdr. Wilh.
• 1734. Baumart, Familie. (Pastor.)
• 1735. Rothkirch, Ernst Frdr. v., Dänischer Hauptm.
• 1736. Rothkirch, Wolf Sigm. v., Haubtm.
• 1744. Rothkirch, Susanna Eleonore v.
• 1776. Scheurig, Joh. Frdr., auf Romnitz.
• 1777-81 Müller, F. Gottl. u. Ernst, Geschwister.
• 1779. Thiel, Joh. Casp., Gerichts-Scholz.
• 1792. Scheurig, Marg. Hel., gb. Bressler.
• 1792. Lange, .Gottl. Zach., Pastor.

Płyta nagrobna Christofa von Schindel † 1573

Płyta nagrobna Christofa von Schindel, syna Isaaka von Schindel z Bielan, zmarłego tuż po urodzeniu jako syn pierworodny 4 lipca 1573 roku. Po lewej stronie postaci jako ojczyste występują herby: von Schindel oraz von Sommerfeld. Jako macierzysty u góry występuje herb rodziny von Taneberg.

ANNO 1573 DEN 4 IVLY IST GEBOREN VND FOLGENTS AM TAGE MARGARETA IN GOT VORSCHIEDEN CHRISTOF SCHINDEL ISAAK SCHINDELS ZVR WEISSEN LEIPEN ERST GEBORNES SOENLEIN DEM GOT EINE FROELICHE AVFFERSTEHVNG AM IVNGSTEN TAG . . .TALLEN AVSER WELTEN VERLEY.

Płyta nagrobna Melchiora von Romnitz oraz jego żony Anny

Płyty nagrobne Melchiora von Romnitz z Budziszowa Wielkiego, zmarłego w 1584 roku oraz jego żony Anny von Romnitz zd. von Landskron, zmarłej 8 kwietnia 1567 roku. u góry płyty Anny von Romnitz jako herb ojczysty występuje herb rodziny von Landskron a jako macierzysty, rodziny von Schindel. Natomiast u Melchiora von Romnitz jako herby ojczyste występują herby rodziny von Romnitz oraz von Landskron a jako macierzyste, u góry jest herb rodziny von Falkenhain. Nad płytami nagrobnymi umieszczona jest pamiątkowa z 1589 roku, płyta fundatorów, czyli synów Melchiora oraz Conrada.

ZVM GEDECHTNIS HABEN GEBRVDER MELCHIOR VND CVNRAD VON ROMNITZ VON GROSBAVDIS DIESE STEIN IREN LIEBEN ELTERN MACHEN LASSEN 1589.

Ku pamięci bracia Melchior i Cunrad von Romnitz z Budziszowa Wielkiego zlecili wykonanie tego kamienia nagrobnego swoim ukochanym rodzicom w roku 1589.

Epitafium Abrahama von Schindel † 1563

Epitafium Abrahama von Schindel z Bielan, zmarłęgo w 1563 roku. U dołu epitafium cztery rodowe herby: von Schindel, von Schwentz, von Sommerfeld oraz von Prittwitz.

1563 IARE AM HEILIGEN PFINSC TAGE IST IN GOT TVOR SCHEIDEN DER EDLE EHR VND FESTE ABBERHAM SCHINDEL VON DER WEISSE LEIPE DEM GOT GNEDIG SEI.

Epitafium poświęcone trzem niemowlętom z rodziny von Schindel

Epitafium poświęcone trzem niemowlętom z rodziny von Schindel. U dołu epitafium umieszczone są trzy herby. I co ciekawe, dwa są z rodu von Schindel a prawy z rodu von Landskron.

LASSET DIE KINDLEIN ZV MIR KOMEN WERETS IN NICHT DEN SOLCHER IST DAS REICH GOTTES WARLICH, WARLICH ICH SAGE EVCH WERET IHR NICHT WERDEN WIE DIE KINDLEIN SO DERDET IHR NICHT IN DAS REICH GOTTES KOMEN DAVIT IACOB ABRAHAM.

Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie, bo w nich jest Królestwo Niebieskie. Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam, jeśli nie staniecie się jak dzieci nie wejdziecie do Królestwa Bożego Davit Iacob Abraham

Epitafium Anny von Romnitz † 1567

Epitafium Anny von Romnitz zd. von Landskron z Zawadki, żony Melchiora von Romnitz z Budziszowa Wielkiego, zmarłej 13 kwietnia 1567 roku. Na dole herby czterech rodów: von Romnitz, von Landskron, von Falkenhain oraz von Taneberg.

ANNO 1567 DEN 13 APRILIS IST IN GOT VORSCHIEDEN DIE EDLE TVGENTSAME FRAW ANNA GEBORNE LANDSKRONIN VOM RIEGEL DES EDLEN EHRENVESTE MELCHER VON ROMNITZ ZV GROS BAUDIS EHLICHE HAVS FRAW DER GOT GENEDIG SEI.

Roku pańskiego 1567 3 kwietnia odeszła do królestwa pani Anna z domu Landskron z Zawadki szlachetnego rodu żona Melchera von Romnitz z Budziszowa Wielkiego Niech jej będzie Bóg błogosławiony.

WARLICH WARLICH SAGE ICH EVCH SO IMAND MEHR WORT WIRT HALTEN DER WIRT DEN TODT NICHT SEHEN EWIGLICH
IOAN: 8

Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam: Jeśli kto zachowa moją naukę, nie zazna śmierci na wieki.
Fragment Ewangelii św. Jana, Rozdz. 8, wers 51.

Epitafium Ernsta von Rothkirch † 1735

Epitafium Ernsta Friedricha von Rothkirch, urodzonego 22 lutego 1672 roku w Chróstniku, ożenionego w 1717 roku z Anną Sophią von Seidlitz a zmarłego 16 sierpnia 1735 roku w wieku 63 lat.

Epitafium Wolffa von Rothkirch † 1736

Epitafium Wolffa Sigmunda von Rothkirch, urodzonego 20 grudnia 1689 roku w Brunowie, ożenionego 11 października z Sophią Teresią zd. von Landskron, a która zmarła po 10 tygodniach, ożenionego powtórnie 1 maja 1715 roku z Christianą Fridricą zd. von Franckenberg von Zedlitz, a zmarłego 9 maja 1736 roku.

Epitafium pastora Baumarta † 1734

Epitafium pastora Baumarta, zmarłego w 1734 roku. U dołu epitafium znajdują się cztery herby: von Landskron, von Zedlitz, von Schindel oraz von Nimptsch.

Dwa epitafia NN osób

Dwa barokowe epitafia znajdujące się na murze okalającym kościół. Są one bardzo zwietrzałe i niemożliwe do odczytania.

Trzy epitafia w murze

Trzy epitafia znajdujące się w murze okalającym cmentarz. Jedynie środkowe jest w na tyle dobrym stanie iż można było je odczytać. Lewe nosi nawet ślady kul, a prawe jest wewnątrz zniszczone.

Epitafium Marii Herig † 1849

Epitafium umocowane w murze okalającym cmentarz a poświęcone Marii Elisabeth Herig zd. Friese, żonie Carla Gottfrieda Herig, zmarłej 22 września 1849 roku w wieku 61 lat i 8 miesięcy.